12/2/11

της πλατείας ταχρίρ

Επανάσταση.

Η λέξη μόνη της και μετά όχι κόμμα αλλά υποχρεωτικά τελεία. Αλλάζουμε παράγραφο, και από κάτω μπορούμε να πούμε αυτό που θέλουμε. Έτσι κι εμείς εδώ, κάτω από τη λέξη επανάσταση τοποθετούμε το μικρό μας σχόλιο. Είναι 12.2.2011 πρώτη μέρα της επαναστατημένης Αιγύπτου, τα γεγονότα των προηγούμενων ημερών είναι σε όλους λίγο πολύ γνωστά. Οι αναλύσεις είναι ατέλειωτες, ειδικά από τα μίντια, εμείς εδώ θα σας προτρέψουμε απλώς να δείτε τις ατέλειωτες φωτογραφίες με τα πρόσωπα των διαδηλωτών όταν άκουγαν χθες ότι ο δικτάτορας έπεσε.Το ότι νιώθω σήμερα την ανάγκη να προσθέσω ένα ακόμα σχόλιο πραγματικά με εκπλήσσει. Ο λόγος είναι κυρίως οι καλές μου παρέες, όλοι αυτοί οι αντιδραστικοί ψευτοεπαναστάτες, οι λαμπροί νέοι με το βραχύβιο αριστερό παρόν με τους οποίους μπορώ να συζητήσω ευχάριστα για το νέο ντιβιντί της Τζούλια αλλά όταν προσπαθώ να κάνω μια ειλικρινή συζήτηση για την ριζοσπαστική, εξεγερσιακή πολιτική μουλαρώνουν τόσο στις ενστάσεις τους που κινδυνεύει η ίδια η φιλία μας. Αλλά να μη μιλάω για το δικό μου μικρόκοσμο, όλοι ακούσατε τις τελευταίες μέρες τις δεκάδες ενστάσεις για το τι συμβαίνει στην Αίγυπτο. Ας πάρουμε λοιπόν κάποιες απ' αυτές με τη σειρά.

Πρώτα απ' όλα ακούω συνέχεια για το ρόλο της Αμερικής ή άλλων κρυφών κέντρων. Συμφωνώ απόλυτα ότι όλα αυτά είναι υπαρκτά αλλά στη πλατεία ταχρίρ του Καΐρου δεν υπήρχαν Αμερικάνοι και μυστικά κέντρα παρά μόνο το προλεταριάτο της Αιγύπτου. Αυτή ήταν η στιγμή της δόξας του και μπροστά στη λάμψη αυτή είναι που κάνω με σεβασμό ένα βήμα πίσω. Λέτε πραγματικά να υπάρχει κάποιο σχέδιο από τις δυνάμεις που ελέγχουν τον κόσμο; Μα δείτε πόσο αυτές οι εξελίξεις έχουν αυξήσει την εντροπία σε παγκόσμια κλίμακα. Αν είστε εναντίον του ελέγχου θα έπρεπε να είστε ενθουσιασμένοι με τις ανεξέλεγκτες προοπτικές που ανοίγονται μπροστά μας. Αλλά ίσως το όλο θέμα του ελέγχου να είναι για σας απλώς... wishful thinking, μια κρυφή δίψα για ολοκληρωτικό έλεγχο γιατί τόσο πολύ φοβάστε τη τυχαιότητα. Ο αδερφός μου παρατηρώντας μια τέτοια συζήτηση έκανε το ακόλουθο σχόλιο: το να λες ότι την επανάσταση στην Αίγυπτο την έκαναν οι Αμερικάνοι είναι σα να λες ότι τις πυραμίδες στην Αίγυπτο τις έκαναν οι εξωγήινοι, δηλαδή όλοι έχουμε ακούσει τέτοιους αποκρυφιστικούς ευφάνταστους ισχυρισμούς, αυτοί όμως που τους κάνουν παραδέχονται ότι ήταν άνθρωποι αυτοί που πέθαναν δουλεύοντας για να γίνουν οι πυραμίδες. Ποιος όμως ο λόγος όλα αυτά τα σκοτεινά κέντρα μα ανατρέψουν το πιο σκοτεινό δικτάτορα στη περιοχή; Ο Μουμπάρακ εκτός από δύναμη σταθερότητας των συσχετισμών ήταν επίσης το καλό παιδί των ισχυρών. Πρέπει να θεωρηθεί δεδομένο με τόσες μαρτυρίες ότι οι κυβερνήσεις του κόσμου όταν ήθελαν να εξαφανίσουν κάποιον άνθρωπο όλα αυτά τα χρόνια, τον έστελναν στους Αιγύπτιους. Ποιες μυστικές ελίτ μπορεί να μην ήθελαν αυτό το δικτάτορα; Δε θα προσπαθήσω άλλο να αντιπαραβάλω λογικά επιχειρήματα στον αποκρυφισμό. Ξέρει να αμύνεται ανασκευάζοντας το λόγο του και στη τελική μόνο αυτό ενδιαφέρει τους φορείς αυτού του λόγου, να τη πουν και να εντυπωσιάσουν.

Η άλλη αντίρρηση αφορά την επόμενη μέρα και τις επιφυλάξεις μας. Οι ενστάσεις για την επόμενη μέρα μπαίνουν μετά την αναγνώριση του μεγαλείου αυτού που συνέβη τη παρασκευή. Αυτό που είδαμε απ τις τηλεοράσεις μας είναι μια μεγάλη ιστορική στιγμή, ας της δώσουμε το χρόνο και το σεβασμό που της αξίζει. Με τις χθεσινές εξελίξεις βρήκαν αποκαταστάθηκαν οι εξεγέρσεις που οι εξουσίες συνηθίζουν πάντα να τις διασύρουν, από την ματοβαμένη αλβανική εξέγερση πριν λίγες μέρες που τη βάφτισαν προβοκάτσια της αντιπολίτευσης μέχρι τον ηρωικό Δεκέμβρη της ελληνικής νεολαίας ο οποίος συνεχίζει να συκοφαντείται αναγνωριζόμενος ουσιαστικά ως ο εσωτερικός εχθρός της χώρας. Ένας άνθρωπος τον Εξαρχείων μου είπε στις αρχές του Γενάρη του 2009 ότι το όλο πράγμα ευτυχώς ξεφούσκωσε. Την ίδια φράση άκουγα από τα ελληνικά μίντια για την Αίγυπτο πριν παραιτηθεί ο δικτάτορας. Οι αγώνες αυτοί δεν είναι ποδοσφαιρικά ντέρμπι να ξεχαστούν όταν τελειώσουν, πέρα από τις ζωές των ανθρώπων αποκαθιστούν κάποιες αξίες. Ο αγώνας των Αιγυπτίων, ειρηνικός και καίρια αποτελεσματικός, είναι ένα μάθημα, μια προτροπή, μια ελπίδα.

Το τι θα γίνει την επόμενη μέρα στην Αίγυπτο είναι κρίσιμο, είναι επίφοβο αλλά κυρίως είναι ελπιδοφόρο. Όσοι αρνούνται να εμπιστευτούν στο λαό της Αιγύπτου το δικό του μέλλον (που ποιος τους ρώτησε στη τελική), παίζουν το παιχνίδι του δικτάτορα, συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν αυτό το λαό σαν παιδιά. Όσοι φοβάστε τους μουσουλμάνους, και ξέρω ότι πλέον είστε πολλοί, ψάξτε το λίγο καλύτερα, πέρα από τις ακρότητες, ή αν σκαλώσατε στο ακραίο ψάξτε και το ακραίο στοιχείο στο χριστιανισμό. Στην Αίγυπτο τόσο η θρησκεία όσο κι ο στρατός αντιδρούν προς το παρόν με μια απίστευτη ωριμότητα. Όλοι ξέρουν ότι ο στρατός δε μπορούσε να κάνει διαφορετικά, μπροστά σε τόσο κόσμο και με τόσο έντονη συμπάθεια για την επανάσταση στη βάση του. Η στάση του στρατού εν τέλει είναι ανάλογη με την απόπειρα ανατροπής του Ούγκο Τσάβες, ο οποίος ήταν τόσο συμπαθής στους νεαρούς φαντάρους που τους ήταν αδιανόητο να τον κρατούν αιχμάλωτο. Το αν τελικά όλα αυτά είναι μια επανάσταση, μια ανάσταση ή μια νέα δικτατορία δεν είναι ακόμα σίγουρο, αλλά όπως και να έχει τα οφέλη για τον ίδιο το λαό είναι ήδη τεράστια και το όφελος για της αξίες της ελευθερίας και της δικαιοσύνης ανεκτίμητο. Όλοι ακούσαμε το επιχείρημα για το πλήγμα στον αιγυπτιακό τουρισμό και συνάντησα ανθρώπους που δε ντρέπονταν να μου ξεστομίσουν ένα τέτοιο επιχείρημα και την ώρα που ο δικτάτορας έπεφτε παρακολούθησα μια αγγλίδα δημοσιογράφο να βρίζει ένα στέλεχος της μουσουλμανικής αδελφότητας λέγοντας του ότι με το να μη πίνει αλκοόλ, ακολουθώντας το μουσουλμανικό δόγμα θα οδηγήσει σε κατάρρευση τον τουρισμό της Αιγύπτου. Τέτοια παραληρήματα είναι χαρακτηριστικά της αγγλόφωνης ελεύθερης τηλεόρασης και ελλείψει προσωπικού τα ελληνικά μίντια τα μεταδίδουν ως έχουν. Αλλά τελικά όλα αυτά είναι πολύ μακριά από τη πλατεία ταχρίρ, το ίδιο και διάφοροι επαναστάτες που πίνουν το καφέ τους στο αθηναϊκό κέντρο. Η πλατεία του Καΐρου είναι ακόμα γεμάτη και ο κόσμος πανηγυρίζει από εκεί μέχρι και το τελευταίο χωριό της Αιγύπτου, κι ας μην έχει αρθεί ακόμα πλήρως η απαγόρευση κυκλοφορίας. Η επανάσταση της Αιγύπτου είναι εκεί, τώρα. Εμείς που είμαστε;

29/1/11

ΝΟΜΙΚΗ, ΓΕΝΑΡΗΣ 2011

Πάντα είχα πρόβλημα όταν άκουγα αναφορές σε ιδέες αποκομμένες από τη πραγματικότητα. Αισθανόμουν ότι αυτές οι συζητήσεις δεν αφορούν κανένα. Οι ιδέες παίρνουν το νόημά τους σε σχέση και σε αναφορά με την κοινωνική πραγματικότητα. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι οι ιδέες ή οι αξίες δε παράγουν πάντα συγκεκριμένα πραγματικά αποτελέσματα. Μου άρεσε αυτή η δυσπιστία ακόμα κι αν έκανε τους άλλους να με αποκαλούν μεταμοντέρνο ή σχετικιστή μορφάζοντας.
Αυτή μου η επιμονή μπήκε τα τελευταία εικοσιτετράωρα σε μια δοκιμασία. Στη νομική σχολή βρεθήκαν 300 απεργοί πείνας και η προπαγανδιστική επίθεση που ακολούθησε δεν έχει προηγούμενο στα χρόνια της μεταπολιτευτικής ιστορίας που έζησα και θυμάμαι. Η μόνη έκφραση που μπορώ να χρησιμοποιήσω για να περιγράψω τη κατάσταση είναι: «πέσιμο από φασίστες». Ή όπως άκουσα σ’ ένα αμφιθέατρο «ο εθνικός κορμός μας δείχνει τα δόντια του». Η κατάσταση ήταν δραματική και επικίνδυνη. Το άσυλο είχε αρθεί, ο πρύτανης είχε παραιτηθεί, τα μίντια είχαν απορροφηθεί να διαδίδουν ψέματα και συκοφαντίες, στηρίζοντας ρατσιστικές και φασιστικές απόψεις, οι φασίστες υστερίαζαν στα κανάλια, όσοι βοήθησαν αυτούς τους ανθρώπους στοχοποιούνταν ως κοινοί εγκληματίες, οι κλούβες των ματ είχαν περικυκλώσει τη νομική, οι αρμόδιοι υπουργοί δήλωναν πανέτοιμοι να επαναφέρουν τη τάξη και ο πρωθυπουργός δήλωνε έξαλλος με τη κατάσταση και τη καθυστέρηση επίλυσης της. Το πολιτικό σύστημα εναντιώθηκε στο σύνολο του στους απελπιστικά μόνους τριακόσιους. Το χειρότερο, οι άνθρωποι αυτοί δεν παρουσιάζονταν καν ως πολιτικά υποκείμενα, φορείς μιας συμβολικής πολιτικής δράσης με αυτοθυσία αλλά παρουσιάζονταν ως άβουλα αντικείμενα αριστερών βοναπαρτισμών. Στο διαδίκτυο όλες οι αλληλέγγυες φωνές απολογούνταν. Φτάνοντας εκεί τους ακουγα όλους να παραδέχονται την στρατηγική ήττα. Ήταν εκεί έλεγαν μόνο από ανθρωπισμό, για να μη συμβεί κανένα κακό. Στη σκέψη μου ότι δεν υπάρχει λόγος να φύγουν αυτοί οι άνθρωποι και να δηλώσουμε ότι είμαστε δίπλα τους αν αποφασίσουν να παραμείνουν δεν συνάντησα καν συγκατάβαση. Όλοι έψαχναν να βρουν ενόχους, όλοι σκέφτονταν το πως θα δοθεί ένα τέλος, πως θα ελαχιστοποιηθεί το κακό που έχει γίνει. Και οι 300 ακόμα απελπιστικά μόνοι, μέσα στη νύχτα συμφώνησαν, απομακρύνθηκαν και το θέμα έληξε.
Ήταν όμως πραγματικά μόνοι τους οι 300 και όσοι νιώθαμε δίπλα τους; Θα έμπαινε μέσα η αστυνομία, θα τους πέταγε έξω από τη σχολή, βίαια και ίσως αιματηρά και θα τέλειωνε εκεί η ιστορία της απεργίας πείνας μεταναστών στη νομική τον Ιανουάριο του 2011; Οι αξίες που εξέφραζε αυτή η πράξη είχαν εξαφανιστεί, αλλά σημαίνει αυτό ότι είχαν χαθεί;
Απεχθάνομαι τη θεωρία του κόσμου των ιδεών, δηλαδή της πλατωνικής καρικατούρας ότι οι ιδέες κατοικούν σ’ έναν άλλο μακρινό και αμόλυντο κόσμο και έτσι διατηρούνται πέραν του χωροχρονου και της ιστορίας αναλύοτες και αδιάφορες για τις πραγματικές συνθήκες. Δε πρόκειται γι’ αυτό. Οι ιδέες απλώς είχαν κρυφτεί όπως όταν σε μια έκλειψη ηλίου όλα σκοτεινιάζουν. Μέσα σ’ αυτό το σκότος πολλοί έχασαν τη ζωή τους δεχόμενοι το τέλος του ήλιου, κάποιοι απλώς έκαναν υπομονή και σύντομα ο ήλιος σκόρπιζε και πάλι τη ζωή γύρω τους. Αν δεχτούμε την αναλογία, το ερώτημα μου είναι, αν μπορούσε το σύστημα να συγκρατήσει τον ήλιο κρυμμένο για όσο επιθυμούσε. Μπορεί πραγματικά να συνεχιστεί επ’ αόριστο ο ολοκληρωτισμός, ο φασισμός, το μνημόνιο ή η νεοφιλελεύθερη πολιτική;
Μπορεί ξαφνικά να εξαφανιστεί ο χιλιετής θεσμός του ασύλου χωρίς συνέπειες; Μπορεί μια κοινωνία να δεχτεί έτσι ξαφνικά ότι οι αιτούντες χαρτιά και άσυλο δεν έχουν δικαιώματα και πρέπει να εξαφανιστούν πέραν του τείχους των εθνικών συνόρων; Μπορούμε να δεχτούμε να αρπάζουν με τη βία απεργούς πείνας; Αυτό το σύνολο των συλλογικών εγκλημάτων θα περνούσε έτσι απλά απ’ ολόκληρη τη κοινωνία, μια κοινωνία που αναγνώρισε το συλλογικό έγκλημα σε ένα «μεμονωμένο περιστατικό» και προκάλεσε την εξέγερση του Δεκέμβρη;
Η αστυνομία δε γινόταν να μπει στη νομική, επειδή το δίκιο μας πλημύριζε, άλλο αν εκείνη τη στιγμή δε το έβλεπε κανένας. Όλο το αξιακό μας σύστημα ως κοινωνία ήταν παραταγμένο προστατευτικά μπροστά σ’ αυτούς τους ανθρώπους κι ας μην ήταν ορατό σε κανέναν. Για να τους χτυπήσουν έπρεπε να τα βάλουν με το άσυλο, με τη δικαιοσύνη, με την ισότητα κλπ. Αν αυτό γινόταν κανονικότητα δε θα ήταν η ίδια, και αυτό έχει ανυπολόγιστες συνέπειες για τη τάξη και την ασφάλεια τους. Βέβαια ο ολοκληρωτισμός είναι υπαρκτός αυτή τη στιγμή στο κόσμο, το ίδιο και ο φασισμός, και ακόμα κι ο Χίτλερ έκλεισε μια δεκαετία στην εξουσία, άρα τι σας λέω; Είναι απλώς η αίσθηση ότι εδώ δεν είναι αυτή η περίπτωση, και δεν είμαι αισιόδοξος άνθρωπος, τη προηγούμενη βδομάδα έλεγα σε συντρόφους ότι το ρολόι του φασισμού είναι έτοιμο να χτυπήσει μεσάνυχτα, αλλά ίσως αυτή είναι και η ώρα που εμφανίζονται τα φαντάσματα και είδα ξεκάθαρα, τι στιγμή της πλήρους απουσίας τους, κάποιες αλεξίσφαιρες ιδέες έτοιμες να πηδήξουν μαζί μας στη μάχη. Αν κρατάγαμε τη θέση μας, οι ιδέες μας θα γίνονταν όλο και πιο ορατές και το κλίμα θα αντιστρεφόταν αμέσως. Κάτι όμως που εμείς οι ίδιοι δε το πιστέψαμε, ούτε καν το σκεφτήκαμε.
Αυτό που ήθελα να ζητήσω, αλλά δε τόλμησα να το πω, δεν ήταν βέβαια ότι αυτοί οι άνθρωποι είναι αναλώσιμοι και έπρεπε να αφήσουμε την αστυνομία να τους σακατέψει, αλλά ότι πρέπει να ψάξουμε να βρούμε κάτι από το παλιό ηρωισμό και την επιθετικότητα της αριστεράς και να μπούμε μπροστά τους για να τους προστατέψουμε, συστρατευόμενοι με τις πολύτιμες αξίες μας, που ήταν εκεί και μας περίμεναν μάταια.