Prisoner of the State

Σαν παρανοϊκό λογοτεχνικό αφήγημα (του Κάφκα και πάλι) ή σα ποιήματα του Αναγνωστάκη, ακούγαμε στα επίκαιρα της εποχής, ότι ο παλιός ηγέτης του λαού, ο άλλωτε τρανός Zhao Ziyang (17.10.1919–17.01.2005) ήταν ένα κουφάρι άθαφτο για μέρες. Σα να μην ξέραν οι ειδικοί του λαού αν ήταν νεκρός ή όχι, και σα να ξέμαθαν τις πρακτικές τους του θανάτου, ήταν η ηγεσία μιας μάζας με δισεκατομμύρια σώματα και φοβόνταν να τον κλοτσίσουν στο λάκκο, να τον νεκρολογήσουν με τον "δέοντα" τρόπο και νοιώθαμε την ύπαρξη ενός κόσμου να κρέμεται σε λίγες γραμμές.

Ο νεκρός μας στοίχειωσε για μέρες όσο το τελικό κείμενο κοβόταν και ραβόταν και σβηνόταν και ξαναγραφόταν. Και η πλατεία tiananmen ήταν τόσο παρούσα κάτω από τα βήματα των στρατιωτών και ανάμεσα στις θλιμμένες και προσεγμένες γραμμές των ανακοινώσεων. Γιατί όσο η πύλη για τον κάτω κόσμο μένει ανοιχτή οι νεκροί σουλατσάρουν ανέμελα.

Ίσως να είναι φταίξιμο δικό τους αυτή η ανακατωσούρα, αυτός ο χριστιανός για παράδειγμα -αποκλεισμένος στη κατοικία του για 15 χρόνια δεν έλεγε να το βάλει κάτω αυτά τα χρόνια, ούτε καν όταν βρέθηκε νεκρός, μα ούτε και σήμερα που είναι βαθιά θαμμένος στο χώμα. Ίσως είναι αυτός που τους κρατάει σε αγρύπνια μη λέγοντας να πεθάνει "την ορισμένη μέρα".

Φέτος κυκλοφόρησαν στα Αγγλικά τα ημερολόγια του νεκρού Ziyang με τίτλος "Prisoner of the State". Επικίνδυνο εγχείρημα. Όπως κάθε φορά που νεκροί και ζωντανοί ανοίγουν κουβέντα (όσο επικίνδυνοι είναι οι Αμερικάνοι που προωθούν την έκδοση, όσο επικίνδυνοι είναι οι Κινέζοι που την αρνούνται, όσο επικίνδυνο είναι κάθε κράτος για τους ζωντανούς και τους νεκρούς). Ο Ziyang είναι ακόμα εδώ και είναι αυτός που κρατά το κράτος παγιδευμένο στην ίδια πλατεία. Είναι το πρωινό της 19ης Μαίου του 1989 και στέκεται ανάμεσα στους φοιτητές πιο ζωντανός απο ποτέ πραγματοποιόντας τη τελευταία του δημόσια εμφάνιση (το ίδιο κι φοιτητές). Τους ικετεύει να σταματήσουν την επιβλαβή απεργία πείνας και τους υπόσχεται ανοιχτό διάλογο για όλα. Τους λέει "εσείς οι νέοι έχετε σημασία όχι εμείς, εμείς είμαστε ήδη γερασμένοι, τίποτα δεν έχει πια σημασία πια για μας."

Έχουν περάσει 20 χρόνια από τη καταστροφή "και πέρασαν από τότε πολλά τρένα/ κι αλλά πολλά βιβλία θα διαβαστούν/ κι άλλοι στρατιώτες το ίδιο"... θα σκοτώσουν. Αλλά το παρελθόν δεν τιθασεύεται, δεν φυλακίζεται, δεν νεκρολογείται. "Κάτω από καθετί που σου σκεπάζει τη ζωή/ Όταν όλα περάσουν..."

και αλλού...

"Κι όμως υπάρχει πάντα μια εκδίκηση

Μια μυστική ενέδρα χωρίς διέξοδο

Ένας κοχλίας πού ριζώνει πιο βαθιά.

(Στο τέλος όταν όλοι π ε ρ ά σ ο υ ν σαν κι εμάς)"